โครงการจัดการองค์ความรู้เพื่อการใช้ประโยชน์ในมิติเชิงนโยบายสาธารณะ (Public Policy)
ภายใต้ " โครงการจัดการความรู้และถ่ายทอดเทคโนโลยีจากผลงานวิจัยและนวัตกรรมประจำปี 2561 "
การถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีการจัดการสวนยางพาราอย่างยั่งยืนตามแนวทางมาตรฐานสากล
คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ความเป็นมาและสภาพปัญหา
สถานการณ์ยางพาราทั้งระบบทั้งน้ำยางและไม้ยางพาราประสบปัญหาอย่างรุนแรง ส่วนหนึ่งเป็นเพราะการกำหนดมาตรการด้านภาษี ของสหรัฐอเมริกาต่อสินค้าที่นำเข้าจากประเทศจีน โดยเฟอร์นิเจอร์จากไม้ยางพาราของจีน เป็นหนึ่งในสินค้าจำนวน 3,600 รายการที่ได้รับผลกระทบ ซึ่งต่อเนื่องกับการส่งออกไม้ยางพาราแปรรูปไปประเทศจีนซึ่งไทยได้ส่งออกไปจีนถึง 99% จากปริมาณการส่งออกไม้ยางพาราแปรรูป ที่ส่งออกทั้งหมด นอกจากนี้ประเทศจีน ยังกำหนดให้ไม้และผลิตภัณฑ์จากไม้นั้น ต้องได้รับการรับรองตามมาตรฐาน การจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืนด้วย

ในขณะที่ตลาดญี่ปุ่นและเกาหลีนั้น ประเทศไทยมีปริมาณการส่งออกได้น้อยมาก รวมถึงการส่งไม้สับ (Wood Chip) และก้อนเชื้อเพลิงไม้อัดเม็ด (Wood Pellet) เนื่องจากได้มีการกำหนดให้ต้องมีหนังสือรับรอง การจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืน ประกอบด้วยเสมอ

ประเทศไทยมีสวนยางพารามากกว่า 21 ล้านไร่ โดยขึ้นทะเบียนกับการยางแห่งประเทศไทย (กยท.) เพื่อรับการสงเคราะห์การทำสวนยางประมาณ 19 ล้านไร่ พบว่ามีพื้นที่ที่ได้รับการรับรองตามมาตรฐาน การจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืนแล้วประมาณ 1.2 แสนไร่ (ตุลาคม 2561) โดยมีผู้ถือครองใบรับรองที่มีสถานะปกติเพียง 10 รายเท่านั้น ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อการส่งออกไม้อันจะเกี่ยวเนื่องกับการผลิตไม้ในประเทศ กล่าวคือ โรงเลื่อยหยุดเลื่อยไม้และงดการรับรองไม้ท่อนเพื่อแปรรูปจากเกษตรกรชาวสวนยาง เกษตรกรยกเลิกการตัดโค่นสวนยางที่มีอายุมากหรือถึงรอบตัดฟัน ส่งผลต่อนโยบายการลดพื้นที่ปลูกยางพารา ไม่มีไม้ขนาดเล็ก ปลายไม้ ปีกไม้ ไม้ฟืน เข้าสู่กระบวนการโรงงาน Particleboard, MDF รวมถึงโรงไฟฟ้าชีวมวลจากไม้ ทำให้ไม้ขยับราคาสูงขึ้นส่งผลให้ต้นทุนการผลิตสูง ไม่สามารถแข่งขันในตลาดอื่น ๆ ได้

สาเหตุที่มีพื้นที่ได้รับการรับรองตามมาตรฐานน้อย เนื่องมาจากเกษตรกรรายย่อย ไม่สามารถเข้าถึง องค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับ มาตรฐานการจัดการสวนยางพารา อย่างยั่งยืน มีความยุ่งยาก และรายละเอียดมาก อีกทั้ง เมื่อใช้บุคคลากรจากภายนอก เข้ามาช่วยในการดำเนินการ จะมีต้นทุนค่าใช้จ่ายในการจัดเตรียมความพร้อม และการตรวจรับรองที่สูงมาก

กิจกรรมการถ่ายทอดองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับ มาตรฐานการจัดการสวนยางพาราอย่างยั่งยืน ตามแนวทางมาตรฐานในระดับสากล นี้ จะเป็นเครื่องมือหนึ่ง ที่จะสามารถลดปัญหาด้านความรู้ความเข้าใจ โดยผู้ที่ได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้แล้วนั้น จะสามารถมีความรู้ และเข้าใจในบริบท กิจกรรมการดำเนินการทำสวนยางพารา ให้เป็นไปตามหลักของความยั่งยืน ส่งผลดีต่อสุขภาพ อนามัย ความปลอดภัย รวมถึงสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้จะช่วยลดการปลูกสวนยางพาราและใช้แรงงานที่ผิดกฏหมายอีกด้วย

องค์ความรู้ด้านวนศาสตร์ที่จะนำมาใช้ในการรับรองป่าไม้
องค์ความรู้ด้านวนศาสตร์ ข้อกำหนดของมาตรฐาน
1. หลักการจัดการป่าไม้
  • กฎหมายป่าไม้และที่เกี่ยวข้อง
  • แผนการทำไม้ประจำปี (AAC)
  • แผนการจัดการสวนป่า
    • 2. หลักการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
  • การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA)
  • การใช้สารเคมี
  • การจัดการด้านขยะและสุขภาพอนามัย
  • พื้นที่อนุรักษ์และพื้นที่แนวกันชน
    • 3. หลักการทางวนวัฒนวิธี
  • ผลผลิตจากสวนป่า (Benefit from Forest)
  • ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช่เนื้อไม้ (Non-Timber Forest Product : NTFP)
    		•
    4. หลักการทางชีววิทยาป่าไม้
  • การประเมินความหลายหลายทางชีวภาพของสวนป่า
  • การประเมินพื้นที่ป่าที่มีคุณค่าด้านการอนุรักษ์สูง (High Conservation Value Forest: HCVF)
    • 5. หลักการทางด้านวิศวกรรมป่าไม้
  • การตัดไม้และล้มไม้
  • อุปกรณ์ความปลอดภัยด้านป่าไม้ หรือ  PPE (Personal Protection Equipment)
  • การขนส่งไม้ที่ไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
    • 6. วนศาสตร์ชุมชน
  • การมีส่วนร่วมของชุมชน
  • ภูมิปัญญาท้องถิ่น
  • การจัดการป่าชุมชน

    • วัตถุประสงค์ของการถ่ายทอดองค์ความรู้
    1 เพื่อให้เจ้าหน้าที่ภาคสนาม หน่วยงานราชการท้องถิ่น องค์กรที่มีหน้าที่ในการส่วเสริม ได้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับศาสตร์ด้านวนศาสตร์ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสวนยางพารา ให้เป็นไปตามมาตรฐานการจัดการอย่างยั่งยืน ตามแนวทางมาตรฐานสากล
    2 เพื่อให้ผู้เข้ารับการถ่ายทอดองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับศาสตร์ด้านวนศาสตร์ และ ระบบการรับรองป่าไม้ สามารถนำไปประยุกต์ หรือถ่ายทอดไปสู่เกษตรกรหรือกลุ่มเป้าหมายอื่นได้

    เป้าหมายของการถ่ายทอดองค์ความรู้
    1. บุคลากรฝ่ายส่งเสริมของการยางแห่งประเทศไทย (กยท.) สาขาในภาคสนาม
    2. องค์กรปกครองส่งส่วนท้องถิ่น (อปท.)
    3. บุคคลากรทางการศึกษา (ครู)
    4. เจ้าหน้าที่สาธารณสุขและโรงพยาบาลสุขภาพประจำตำบล
    5. นักส่งเสริม กรมส่งเสริมการเกษตร และ สมาชิกสหกรณ์
    6. เจ้าหน้าที่ส่งเสริม ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.)

    พื้นที่ดำเนินการ
      เป้าหมาย วันที่ สถานที่
    กลุ่มที่ 1. จังหวัดภูเก็ต 14 – 16 มีนาคม 2562  
    กลุ่มที่ 2. จังหวัดพังงา 28 -30 มีนาคม 2562  
    กลุ่มที่ 3. จังหวัดพังงา 25-27 เมษายน 2562  
    กลุ่มที่ 4. จังหวัดกระบี่ 2-4 พฤษภาคม 2562  
    กลุ่มที่ 5. จังหวัดกระบี่ 16 – 18 พฤษภาคม 2562  
    กลุ่มที่ 6. อบรมทั่วไป (ส่วนกลาง) 29 – 31 พฤษภาคม 2562  

       

      

    http://innovation.forest.ku.ac.th
    สำนักงานประสานการพัฒนานวัตกรรม (ประสานงานวิจัย)
    คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (Faculty of Forestry, Kasetsart University)
    ชั้น 5 ตึกวนศาสตร์ 72 ปี คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 50 ถนนพหลโยธิน ลาดยาว จตุจักร กทม. 10900
    โทร. 02 561 4761#512   มือถือ : 097 - 074 4294   Line ID : thaiforestsolutions